Lễ cúng Hầu trong Tứ Phủ (hay còn gọi là Lễ Cung Nghinh Thánh Giáng hoặc đơn giản là Hầu Đồng/Hầu Bóng) là một nghi lễ tâm linh độc đáo và quan trọng bậc nhất trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ của người Việt. Đây là một hình thức diễn xướng dân gian mang tính nghệ thuật cao, được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tín ngưỡng Tứ Phủ là gì?
Trước khi đi sâu vào lễ cúng Hầu, cần hiểu rõ về Tín ngưỡng Tứ Phủ. Tín ngưỡng này là sự thờ phụng các vị Thánh Mẫu và các vị thần linh cai quản bốn cung (tứ phủ):
- Thiên Phủ (Trời): Do Mẫu Thượng Thiên (Mẫu Đệ Nhất) cai quản.
- Nhạc Phủ (Rừng núi): Do Mẫu Thượng Ngàn (Mẫu Đệ Nhị) cai quản.
- Thoải Phủ (Sông nước): Do Mẫu Thoải (Mẫu Đệ Tam) cai quản.
- Địa Phủ (Đất): Do Mẫu Địa Phủ (Mẫu Đệ Tứ) cai quản (một số quan niệm cho rằng Địa Phủ là do Chúa Liễu Hạnh, hoặc không có Mẫu Địa Phủ riêng mà do Mẫu Thượng Thiên kiêm nhiệm).
Ngoài các Thánh Mẫu, hệ thống thần linh trong Tứ Phủ còn bao gồm: Chư Phật, các Quan Lớn, các Chầu Bà, các Ông Hoàng, các Cô, các Cậu.
Lễ cúng Hầu là gì?
Lễ cúng Hầu (Hầu Đồng/Hầu Bóng) là nghi lễ chính yếu trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, nơi Thánh Thần được mời giáng xuống trần gian, nhập vào các thanh đồng (người trần) để ban phát lộc, phán truyền và ban ân cho con nhang, đệ tử.
Trong buổi Hầu Đồng, các thanh đồng (người được Mẫu "chọn" để làm "ghế" cho các vị Thánh giáng) sẽ hóa thân thành các giá đồng khác nhau thông qua trang phục, động tác, lời nói và điệu múa đặc trưng cho từng vị Thánh.
Mục đích và ý nghĩa của lễ cúng Hầu
Lễ cúng Hầu mang nhiều mục đích và ý nghĩa sâu sắc:
- Kết nối tâm linh: Là phương tiện để con người giao tiếp, kết nối với thế giới tâm linh, xin Thánh ban phước, giải tai ương, hóa giải nghiệp chướng.
- Ban phát lộc và bình an: Các giá đồng khi giáng xuống sẽ ban phát lộc (tiền, gạo, hoa quả, vải vóc...) cho con nhang, đệ tử và người tham dự, thể hiện sự ban ơn của Thánh. Lộc này được tin là mang lại may mắn, tài lộc và bình an.
- Cầu sức khỏe, tài lộc, bình an: Người đi Hầu thường cầu xin cho bản thân và gia đình được khỏe mạnh, làm ăn phát đạt, mọi sự hanh thông.
- Giải hạn, chữa bệnh: Một số người tìm đến Hầu Đồng để xin Thánh giải hạn, hóa giải những điều xui xẻo hoặc cầu xin chữa bệnh.
- Giáo dục đạo đức: Qua các lời phán truyền của Thánh và các bài chầu văn, người tham dự được răn dạy về đạo lý làm người, lòng hiếu thảo, tình yêu thương, cách sống thiện lương.
- Thỏa mãn nhu cầu tín ngưỡng: Đối với nhiều người, Hầu Đồng là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh, giúp họ tìm thấy sự an ủi, niềm tin và điểm tựa tinh thần.
- Di sản văn hóa và nghệ thuật: Lễ Hầu Đồng là sự kết hợp tinh tế của âm nhạc (chầu văn), hát xướng, trang phục, vũ đạo và nghi lễ, tạo nên một không gian văn hóa nghệ thuật độc đáo.